447 total views

Η διπολική διαταραχή εμφανίζεται περίπου στο 1% του πληθυσμού, παρόλα αυτά θεωρείται μια σοβαρή ψυχική πάθηση και χαρακτηρίζεται από επεισόδια μανίας, υπομανίας, κατάθλιψης ή και μεικτά επεισόδια. Η παρούσα έρευνα, την οποία διεξήγαν οι Finseth και συνεργάτες (2014), είχε σαν στόχο να αναγνωρίσει τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον κύκλου επιτάχυνσης στη διπολική διαταραχή.

Ο κύκλος επιτάχυνσης ορίζεται ως «προοδευτική μείωση της διάρκειας των περιόδων χωρίς συμπτώματα που παρεμβάλλονται μεταξύ των επεισοδίων της διπολικής διαταραχής». Αποτελεί μία κατηγορηματικά αρνητική έκβαση για την πορεία της νόσου, κάτι που έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες. Η επιτάχυνση του κύκλου συνδέεται επίσης με τις ταχείες εναλλαγές του κύκλου της διπολικής διαταραχής (4 ή περισσότερα συναισθηματικά επεισόδια σε μια περίοδο 12 μηνών) όμως έχουν μια σημαντική διαφορά αφού η ταχεία εναλλαγή του κύκλου εξ ορισμού δεν είναι προοδευτική ή δεν αυξάνεται.

Η συγκεκριμένη έρευνα χρησιμοποίησε σαν σημείο αναφοράς έρευνες που είχαν διεξαχθεί στο παρελθόν, όπως η έρευνα του Baldessarini και συνεργάτες (2012), στην οποία προέκυψε ότι το 40% των ασθενών παρουσίαζε μια προοδευτικά αυξανόμενη επιδείνωση της ασθένειας και ότι δεν υπάρχει μια γενική τάση του κύκλου επιτάχυνσης σε ένα δείγμα από ασθενείς οι οποίοι είχαν διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή τύπου Ι (χαρακτηρίζεται από ένα και μόνο επεισόδιο μανίας ενώ ο ασθενής μπορεί να υποφέρει από καταθλιπτικά και υπομανιακά επεισόδια καθώς και από ψυχωτικά συμπτώματα).

Μία άλλη μελέτη πρότεινε ότι ο κύκλος επιτάχυνσης σχετίζεται με συ-νοσηρότητα του άξονα Ι. Δηλαδή ο ασθενής εκτός από διπολική διαταραχή να έχει και κάποια αγχώδη ή άλλη διαταραχή (McElroy και συνεργάτες, 2001). Επίσης, μία ακόμα έρευνα η οποία διεξήχθη στην Δανία μπόρεσε να αναγνωρίσει τον κύκλο επιτάχυνσης σε ένα ποσοστό της τάξης του 25-35% των συμμετεχόντων οι οποίοι είχαν διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή κατά την διάρκεια της νοσηλείας τους. Αυτή η έρευνα ήταν σημαντική καθώς έδειξε ότι το γυναικείο φύλο είναι σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης του κύκλου επιτάχυνσης ενώ άλλοι παράγοντες, όπως η οικογενειακή κατάσταση και η ηλικία, δεν έπαιζαν κάποιο ρόλο.

‘Έρευνες ίδιας σπουδαιότητας έχουν διεξαχθεί και στο παρελθόν από τον Kraepelin, το Γερμανό Ψυχίατρο που διαχώρισε τη διπολική διαταραχή από τη σχιζοφρένεια, όπου μελέτησε τη φυσική ανάπτυξη της διπολικής διαταραχής και βρέθηκε μια προοδευτικά αυξανόμενη συχνότητα στον αριθμό των επεισοδίων σε κάποιους ασθενείς.

Η συγκεκριμένη έρευνα των Finseth και συνεργάτες (2014) έλαβε χώρα στο Ostmarka Psychiatric Hospital, St Olavis Hospital και Trondheim University Hospital της Νορβηγίας και συμμετείχαν 210 ασθενείς εκ των οποίων οι 112 ήταν γυναίκες και οι 98 άντρες. Επίσης, 143 συμμετέχοντες είχαν διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή τύπου Ι και οι 67 με διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ (η οποία χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τουλάχιστον ενός υπομανιακού επεισοδίου και κυρίως καταθλιπτικών επεισοδίων). Όλοι οι συμμετέχοντες έπρεπε να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο τους ζητήθηκε να δώσουν πληροφορίες σχετικά με δημογραφικά, κοινωνικά, εργασιακά και κλινικά στοιχεία, διάφορες ουσίες που καταναλώνουν καθώς και ιστορικό νοσηλείας συμπεριλαμβανομένου εάν έχουν λάβει αντικαταθλιπτικά και άλλα ψυχοφάρμακα. Ο κύκλος επιτάχυνσης αξιολογήθηκε από τους ίδιους τους συμμετέχοντες και βάση αυτού χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η μία συμπεριλάμβανε εκείνους οι οποίοι εμφάνιζαν επιτάχυνση του κύκλου και η άλλη ομάδα αποτελούνταν από εκείνους οι οποίοι δεν εμφάνιζαν.

Η έρευνα έδειξε ότι τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων. Το γυναικείο φύλο σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες αποδείχθηκε ότι σχετίζεται με την επιτάχυνση του κύκλου, επαληθεύοντας τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών, ότι η ταχεία εναλλαγή παρατηρείται περισσότερο στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες.

Επίσης προέκυψε συσχέτιση μεταξύ του κύκλου επιτάχυνσης και της αναφοράς των ασθενών για την αυξανόμενη σοβαρότητα του προβλήματος. Οι συμμετέχοντες οι οποίοι είχαν επιτάχυνση κύκλου ανέφεραν χειρότερη κοινωνική και εργασιακή λειτουργικότητα σε σχέση με την ομάδα ασθενών που δεν είχαν. Οι ασθενείς με διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ είχαν περισσότερες πιθανότητες για επιτάχυνση του κύκλου εξαιτίας της επικράτησης της κατάθλιψης. Ένας ακόμα παράγοντας κινδύνου ήταν η κατανάλωση αλκοόλ καθώς και η χρήση αντικαταθλιπτικών.

Η ομάδα με τους συμμετέχοντες οι οποίοι είχαν επιτάχυνση του κύκλου αποτελούνταν κατά ένα μεγαλύτερο ποσοστό από άτομα με πρώιμη έναρξη της διπολικής διαταραχής. Η ομάδα του κύκλου επιτάχυνσης έκανε επίσης περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας και παρατηρήθηκαν περισσότερα μανιακά καθώς και υπο-μανιακά επεισόδια τα οποία προκλήθηκαν από την παράλληλη χρήση αντικαταθλιπτικών και αλκοόλ.

Τέλος, η ομάδα του κύκλου επιτάχυνσης ανέφερε επίσης μια αυξανόμενη συναισθηματική δριμύτητα των επεισοδίων κάτι που έκανε τους ασθενείς να λαμβάνουν συχνότερα αντικαταθλιπτικά και σαν αποτέλεσμα ήταν πιο πιθανό να έχουν επεισόδια μανίας ή υπομανίας, καθώς και περισσότερες ταχείες εναλλαγές του κύκλου, σε αντίθεση με την ομάδα η οποία δεν εμφάνιζε επιτάχυνση του κύκλου.

Η έρευνα όμως είχε και κάποιους περιορισμούς. Ο κύκλος επιτάχυνσης παρατηρήθηκε με βάση τις προσωπικές εκτιμήσεις των συμμετεχόντων κάτι που ίσως επηρεάζει την αντικειμενικότητα της έρευνας. Τα παραπάνω ευρήματα ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω έρευνες σε σχέση με τον κύκλο επιτάχυνσης της διπολικής διαταραχής, συμβάλλοντας στην καλύτερη διαχείριση και στην πρόληψη υποτροπών των διπολικών ασθενών.

Συνοπτικά οι εξής παράγοντες φαίνονται να επηρεάζουν αρνητικά τον κύκλο επιτάχυνσης:

1. Γυναικείο φύλο
2. Κατανάλωση αλκοόλ
3. Χρήση αντικαταθλιπτικών
4. Πρώιμη έναρξη διπολικής διαταραχής
5. Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ

Τα παραπάνω μας δείχνουν ότι η θεραπεία της διπολικής διαταραχής πρέπει να έχει πιο μακροπρόθεσμους στόχους από τη θεραπεία των επεισοδίων και ότι θεραπείες που μπορεί φαινομενικά να φέρνουν μία εφήμερη βελτίωση (π.χ. χρήση αντικαταθλιπτικών) μακροπρόθεσμα μπορεί να φέρουν χειροτέρευση της διαταραχής.

–
Συγγραφή άρθρου: Παναγιώτης Καραγιάννης, Φοιτητής Ψυχολογίας, Μέλος εθελοντής της ΕΔΟ.
Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Επιστημονικός υπεύθυνος της ΕΔΟ.
–

Πηγή: Καραγιάννης & Μάλλιαρης, 2014, maniokatathlipsi.gr . Ελεύθερη η αναδημοσίευση, ως έχει, με αναφορά στην πηγή.

Βιβλιογραφία

Baldessarini RJ, Salvatore P, Khalsa HM, Imaz-Etxeberria H, Gonzalez-Pinto A, Tohen M. Episode cycles with increasing recurrences in first-episode bipolar-I disorder patients. J Affect Disord 2012;136:149–154.

Finseth PI , Morken G , Malt UF , Andreassen OA , Vaaler AE (2014) . Risk factors of cycle acceleration in acutely admitted patients with bipolar disorder. Acta Psychiatr Scand 2014: 1–9