552 total views

Η διπολική διαταραχή είναι μία πολύπλοκη ασθένεια όπου πολλές φορές αντιμετωπίζεται λανθασμένα μόνο με φαρμακοθεραπεία. Οι τρεις πιο σημαντικοί τύποι φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη ρύθμιση των συμπτωμάτων της διπολικής διαταραχής είναι οι σταθεροποιητές της διάθεσης, τα αντιεπιληπτικά και τα αντιψυχωτικά φάρμακα (1). Γίνεται επίσης συχνή χρήση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών αγωγών, τα οφέλη των οποίων από πολλούς ειδικούς στη διπολική διαταραχή αμφισβητούνται (2).

Παρά τα σημαντικά οφέλη της φαρμακοθεραπείας στη διπολική διαταραχή, τόσο στα οξέα επεισόδια όσο και στην πρόληψη της υποτροπής, υπάρχουν ακόμα υψηλά ποσοστά υποτροπών σε όσους ασθενείς ακολουθούν αποκλειστικά φαρμακευτική αγωγή. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα που αναφέρει ο Miklowitz (2004, 3), το 60% των ασθενών με διπολική που ακολουθεί μόνο φαρμακοθεραπεία θα υποτροπιάσει μέσα σε διάστημα δύο ετών. Υπάρχουν μάλιστα ασθενείς οι οποίοι δεν κατακτούν τα βέλτιστα επίπεδα λειτουργικότητάς τους, όταν η φαρμακευτική αγωγή είναι η μοναδική μέθοδος θεραπείας (4). Επίσης, υπάρχουν ασθενείς που δεν συμμορφώνονται με τη φαρμακοθεραπεία εξαιτίας των παρενεργειών ή σταματούν τη λήψη της αγωγής με τη βελτίωση των συμπτωμάτων. Έτσι, υπάρχουν χρονικές περίοδοι που είτε τη διακόπτουν τελείως, είτε τη λαμβάνουν μειωμένη, είτε αλλάζουν οι ίδιοι τη δοσολογία της.

Όλα τα παραπάνω υποδεικνύουν την ανάγκη για ανάπτυξη συμπληρωματικών θεραπευτικών προσεγγίσεων για την αντιμετώπισή της (4), όπως είναι οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις (γνωσιακή – συμπεριφοριστική θεραπεία, οικογενειακή θεραπεία, ψυχοεκπαίδευση κ.α.). Ένας από τους στόχους μάλιστα των παρεμβάσεων αυτών είναι η βελτίωση της λήψης φαρμακοθεραπείας, κάτι που αποτελεί και προϋπόθεση για να ενταχθεί κάποιος σε ένα ψυχοκοινωνικό πρόγραμμα παρέμβασης.

Οι Beck & Newman (2005, 5) αναφέρουν πως η σωστή ακολούθηση της φαρμακοθεραπείας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στη διπολική διαταραχή, με τη μη συμμόρφωση να κυμαίνεται μεταξύ 30% και 54%, γεγονός που οδηγεί σε υποτροπές και νοσηλείες. Οι ασθενείς που δε λαμβάνουν σωστά τις φαρμακευτικές τους αγωγές:

Διαθέτουν αρνητικές αντιλήψεις σχετικά με τα φάρμακα και τις ιδιότητές τους. Οι αρνητικές αντιλήψεις των ασθενών μπορεί να αφορούν τα ίδια τα φάρμακα («Δεν βοηθούν»), τους θεραπευτές («δεν ξέρουν τι κάνουν»), την ασθένεια («θα την αντιμετωπίσω μόνος μου»), τον εαυτό («αν παίρνω φάρμακα σημαίνει ότι είμαι αδύναμος»), τους άλλους («αν μάθουν ότι παίρνω φάρμακα, θα με κατακρίνουν»).

Φοβούνται τις παρενέργειες ή αρνούνται την ύπαρξη της ασθένειάς τους (3). Η λήψη της θεραπείας προϋποθέτει αποδοχή της ασθένειάς τους. Η αποδοχή αυτή μπορεί να μην είναι απόλυτη, αλλά είναι δυνατό να φτάσει σε ένα σημείο όπου οι ασθενείς να μπορούν να ζουν καλά στην καθημερινότητά τους παρά τη διαταραχή τους. Η προσαρμογή στην ασθένεια αποτελεί μία συνεχή διαδικασία. Σε κάθε παλινδρόμηση, σε κάθε είδους δυσκολίες, οι ασθενείς έχουν την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα σχετικά με το πώς να προβλέπουν την επόμενη πιθανή «πτώση» τους και τι χρειάζεται να κάνουν για να παραμείνουν υγιείς.

Πώς όμως βοηθάει η εξειδικευμένη ψυχοθεραπεία στη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής;

Η ψυχοθεραπεία της διπολικής διαταραχής εκτός από τους άλλους θεραπευτικούς της στόχους, βοηθάει τον ασθενή στο να λάβει μία καλή ψυχο-εκπαίδευση σχετικά με τη διπολική του διαταραχή και να φτάσει σε ένα στάδιο αποδοχής το οποίο θα τον βοήθησει να δει την χρησιμότητα και αναγκαιότητα της θεραπείας. Έπειτα προσφέρει ψυχοεκπαίδευση σχετικά με τις φαρμακευτικές αγωγές του και τον βοηθάει να μπορεί να καταλαβαίνει και να επικοινωνεί σωστά τα οφέλη και παρενέργειες των αγωγών του. Σε επόμενο και εξίσου σημαντικό στάδιο, βοηθάει τον ασθενή να αναγνωρίσει και να τροποποιήσει τις εσφαλμένες του αντιλήψεις για τα φάρμακα και να κατανοήσει τη σημαντικότητά τους στη σταθεροποίηση της υγείας του. Βοηθάει στο να κατανοήσει ο ασθενής ότι ακόμα και με την “καλύτερη” φαρμακευτική αγωγή, ο οργανισμός του είναι ευάλωτος σε στρεσσογόνες καταστάσεις και γεγονότα και εάν δεν μάθει να προσέχει είναι πολύ πιθανό να υποτροπιάσει έτσι και αλλιώς. Τέλος, μέσα στα πλαίσια της διπολικής ψυχοθεραπείας γίνεται και συστηματική παρακολούθηση των συμπτωμάτων αλλά και της λειτουργικότητας του ασθενή, στοιχεία τα οποία βοηθούν τον ασθενή να εκτιμήσει ακόμα καλύτερα τα οφέλη της θεραπείας και προόδου του.

Η γνώση είναι δύναμη. Όσο περισσότερο ρωτάμε και ενημερωνόμαστε για την ίδια τη διαταραχή και για τις θεραπευτικές επιλογές τόσο περισσότερες ευκαιρίες δίνουμε στον εαυτό μας να αυξήσει την ποιότητα και την ικανοποίησή του από τη ζωή. Η παράλληλη χρήση φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας είναι ο ιδανικός συνδυασμός που θα μας βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.


Στην Ελλάδα υπάρχει εξειδικευμένο πρόγραμμα Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας καθώς και το πρόγραμμα φαρμακευτικής αγωγής για τη διπολική διαταραχή που προσφέρονται από το γραφείο ψυχικής υγείας του Δρ. Ιωάννη Μάλλιαρη και Συνεργάτες


Συγγραφή άρθρου: Θεοδώρα Αναστασίου, Ψυχολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης της ΕΔΟ.
Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Επιστημονικός υπεύθυνος της ΕΔΟ.

Πηγή: Αναστασίου & Μάλλιαρης, 2014, maniokatathlipsi.gr . Ελεύθερη η αναδημοσίευση, ως έχει, με αναφορά στην πηγή.

Βιβλιογραφία

– (1) Kahn, D. A., Ross, R., Printz, D. J., & Sachs, G. S. (2000). Treatment of bipolar disorder: a guide for patients and families. A Postgraduate Medicine Special Report, www.psychguides.com
– (2) Ghaemi SN1, Hsu DJ, Soldani F, Goodwin FK. Antidepressants in bipolar disorder: the case for caution. Bipolar Disord. 2003 Dec;5(6):421-33.
– (3) Miklowitz, D. J. (2004). Psychosocial therapies for bipolar disorder. Current Psychiatry (suppl.), 1 – 4.
– (4) Watkins, E. (2003). Combining cognitive therapy with medication in bipolar disorder, Advances in Psychiatric Treatment, 9, 110 – 116.
– (5) Beck, J. S. & Newman, C. F. (2005). Psychotherapy for Bipolar Disorder: Treatments to Enhance Medication Adherence and Improve Outcomes. www.medscape.com