469 total views

Πρόσφατα η Βρετανική Ένωση Ψυχολόγων δημοσίευσε μία επιστημονική έκθεση με τίτλο “Κατανοώντας την Ψύχωση και την Σχιζοφρένεια” (‘Understanding Psychosis and Schizophrenia’). Οι συγγραφείς του λένε ότι “το να ακούς φωνές και να νιώθεις παρανοϊκός είναι δύο κοινές και φυσιολογικές εμπειρίες. Μερικοί από τους λόγους που ευθύνονται για αυτήν την διαταραχή είναι: το Ψυχολογικό Τραύμα, η Κακοποίηση, και η Στέρηση – Αποκλεισμός (ψυχολογική, κοινωνικη κτλ).

Οι αρθρογράφοι μας λένε πως ‘Το να ονομάζουμε τα παραπάνω (παράνοια, φωνές κτλ), σαν συμπτώματα κάποιας ψυχικής διαταραχής, ή ψύχωση ή σχιζοφρένεια είναι μία θεωρητική άποψη. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή η άποψη έχει και τα θετικά αλλά και τα αρνητικά της”.

Η επιστημονική έκθεση των Βρετανών ψυχολόγων αναφέρει πως δεν υπάρχει κάποιος αυστηρός διαχωρισμός μεταξύ της ψύχωσης και της φυσιολογικής εμπειρίας. Οι συγγραφείς επίσης αναφέρουν πως πολλοί άνθρωποι, βρίσκουν χρήσιμο να σκέφτονται πως έχουν κάποια ασθένεια. Άλλοι όμως πρoτιμούν να σκέφτονται πώς τα προβλήματά τους, για παράδειγμα, ωφείλονται σε κάποια πτυχή της προσωπικότητάς τους, η οποία μερικές φορές τους δημιουργεί προβλήματα αλλά παρ’όλα αυτά δεν μπορούν να την αποχωριστούν.

Η επιστημονική έκθεση προσθέτει πώς τα αντιψυχωτικά είναι μερικές φορές βοηθητικά, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να αποδεικνύουν ότι διορθώνουν κάποια βιολογική ανωμαλία. Αργότερα αναφέρουν και το ρίσκο του να λαμβάνει κανείς τέτοιου είδους φάρμακα για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Στην συνέχεια η επιστημονική έκθεση σημειώνει πως είναι ζωτικής σημασίας για εκείνους που υποφέρουν από κάποια συμπτώματα που τους προκαλούν μεγάλη ταραχή να τους δίνεται η ευκαιρία να μπορούν να μιλάνε με λεπτομέρεια για τις εμπειρίες τους και να κατανοούν το τι τους συμβαίνει. Επισημαίνει επίσης πως οι υπηρεσείες υγείας σπάνια δίνουν τέτοιες ευκαιρίες.

Αυτό είναι μια ριζικά διαφορετική άποψη από αυτήν που κατέχουν οι περισσότεροι Αμερικανοί για τις ψυχικές ασθένειες και μάλιστα μια πληθώρα Αμερικανών ψυχιάτρων. Οι Αμερικανοί σκέφτονται την σχιζοφρένεια ως μια διαταραχή του εγκεφάλου που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με φαρμακευτική αγωγή. Παρ’όλα αυτά, υπάρχουν πολλές επιστημονικές αποδείξεις για τους ισχυρισμούς της επιστημονικής έκθεσης.

Αυτές οι απόψεις των Βρετανών ψυχολόγων είναι σύμφωνες και με την νέα προσέγγιση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (NIMH), το οποίο χρηματοδoτεί ένα μεγάλο μέρος των ερευνών της ψυχικής υγείας στην Αμερική. Για δεκαετίες, η Αμερικανική ψυχιατρική επιστήμη θεωρούσε ότι η διάγνωση ήταν υψίστης σημασίας. Πιστευόταν πως διαταραχές όπως: Κατάθλιψη, Σχιζοφρένεια , Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες αντιπροσωπεύουν βιολογικά διακριτές ασθένειες και ο στόχος των ερευνών γενικά ήταν να ανακαλύψουν την βιολογία της ασθένειας.

Το παραπάνω δεν επιτεύχθηκε. To 2013 o διευθυντής του NIMH, Thomas R.Insel, ανακοίνωσε ότι η ψυχιατρική απέτυχε να βρεί τα βιολογικά αίτια τα οποία έχουν συνδεθεί με συγκεκριμένες διαγνώσεις. Ότι είχε εντοπιστεί γενετικά ή νευρωνικά ήταν απλά κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στις ομάδες των διαγνωσθέντων. Οι ως τώρα διαγνώσεις δεν θεωρούντε χρήσιμες ή ακριβής προκειμένου να κατανοηθεί ο εγκέφαλος και δεν θα χρησιμοποιηθούν περαιτερω για να καθοδηγήσουν την έρευνα.

Και έτσι το NIMH έχει αρχίσει ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και μαζικά πειράματα τα τελευταία έτη. Με το παραπάνω αποχωρίστηκε μια παράδοση δεκαετιών η οποία βασιζόταν στην έρευνα για την διάγνωση, στην οποία οι επιστήμονες γίνονταν, για παράδειγμα ερευνητές σχιζοφρένειας. Σε ένα νέο πρόγραμμα το οποία ονομάζεται Τομέας Κριτηρίων Ερευνών (Research Domain Criteria RDC), οποιαδήποτε έρευνα πρέπει να ξεκινάει από νευροεπιστημονικές δομές (γονίδια, κύταρα, κυκλώματα) οι οποίες έχουν συσχέτιση με συμπεριφορικούς, γνωσιακούς και κοινωνικούς παράγοντες (οξύ φόβο, απώλεια, διέγερση). Χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από την ιστοσελίδα του προγράμματος, οι ερευνητές ψυχικής υγείας δεν θα μελετούν πια ανθρώπους που πάσχουν από κάποια διαταραχή άγχους. Σε αντίθεση θα μελετούν τα βιολογικά κυκλώματα του φόβου.

Το παρόν διαγνωστικό σύστημα το οποίο έιναι το επαναστατικό επίτευγμα της βιοατρικής επανάστασης στη ψυχιατρική, διαχώριζε ξεκάθαρα εκείνους που ήταν “άρρωστοι” από εκείνους που ήταν “καλά” και αυτός ο διαχωρισμός είχε καθοριστεί από την επιστήμη. Το σύστημα αυτό ξεκινούσε μελετώντας την συμπεριφορά των ανθρώπων και τους έβαζε σε κατηγορίες. Αυτή η προσέγγιση είχε ριζοθεί βαθιά στην κουλτούρα μας γιατί είναι μια φυσιολογική λειτουργία των ανθρώπων να βάζουν σε κατηγορίες τους άλλους γύρω τους.

Το NIMH πλέον απορρίπτει αυτό το σύστημα γιατί δεν οδηγεί σε χρήσιμες έρευνες. Κάνει μια νέα αρχή εστιάζοντας στο πως ο εγκέφαλος και οι τρισεκατομμύριες συναπτικές συνδέσεις του λειτουργούν. Η Ένωση Βρετανών Ψυχολόγων απορρίπτει και εκείνη την κεντρικότητα της διάγνωσης για αρκετούς διαφορετικούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι το να μπαίνει κάποια ‘ταμπέλα’ σε μερικούς ανθρώπους μπορεί να μην είναι βοηθητικό.

Και οι δύο προσεγγίσεις αναγνωρίζουν ότι οι ψυχικές διαταραχές είναι πολύπλοκες προσωπικές αντιδράσεις. Οι αρθρογράφοι μας λένε πως η ψυχική διαταραχή είναι λιγότερο σαν τον υποθυρεοειδισμό, στον οποίο αρρωσταίνεις γιατί το σώμα σου δεν εκρίνει αρκετές θυρωιδικές ορμόνες και περισσότερο σαν το σύνδρομο του μεταβολισμού, στο οποίο μια πληθώρα άλλων παραγόντων κινδύνου αυξάνει τις πιθανότητές για κάποια καρδιακή νόσο.

Η κατάληξη είναι ότι η κοινωνική εμπειρία παίζει σημαντικό ρόλο για το ποιός θα αναπτύξει μια ψυχική διαταραχή, πότε αυτό θα γίνει και πώς η ασθένεια θα εξελιχθεί. Πρέπει να βλέπουμε τις ψυχικές διαταραχές όχι μόνο σαν προβλήμα του εγκεφάλου αλλά πρέπει να έχουμε στον νού μας και άλλους παράγοντες όπως την κακοποίηση, την στέρηση και την ανισότητα. Οι παραπάνω παράγοντες επίσης αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος συμπεριφέρεται. Για αυτόν τον λόγο είναι ορθό να πεί κανείς πως οι ψυχικές διαταραχές χρειάζονται και κοινωνικές παρεμβάσεις, όχι μόνο φάρμακα.

Σκεφτείτε τα αποτελέσματα αυτής της αναθεώρησης. Η ψυχοθεραπεία θα αναλάμβανε τη σπουδαιότητα που έχασε όταν το νέο διαγνωστικό σύστημα ήταν ακόμα νέο. Γνωρίζουμε πως να κάνουμε ψυχοθεραπεία η οποία σε καμία περίπτωση δεν έρχεται να αντικαταστήσει τα φάρμακα. Παρα τις διάφορες παρενέργειες που προκαλούν οι μακροχρόνιες χρήσεις αντιψυχωτικών πολλοί άνθρωποι θεωρούν πως είναι χρήσιμα όταν τα προβλήματά τους είναι σοβαρά και σε δριμύτητα.

Η επανεξέταση έρχεται σε μια εποχή, ανησυχητικής συνειδητοποίησης, καθώς τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πολύ πιο διαδεδομένα από ό, τι θα μπορούσαμε να έχουμε φανταστεί. Ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ένας στους τέσσερις ανθρώπους θα έχει ένα επεισόδιο ψυχικής διαταραχής κατά την διάρκεια της ζωής τους. Τα ψυχικά και τα συμπεριφορικά προβλήματα είναι ο μεγαλύτερος ίσως παράγοντας αναπηρίας στον πλανήτη. Αλλά σε χώρες μικρού και μεσαίου εισοδήματος δεν παρέχεται θεραπεία σε τέσσερις από τους πέντε ψυχικά ασθενείς.

Όταν τα ενωμένα έθνη στοχοθετήσουν τους νέους στόχους ανάπτυξης αυτήν την άνοιξη, θα πρέπει να συμπεριλάβουν τις ψυχικές διαταραχές ανάμεσα σε άλλες ασθένειες όπως το aids και η μαλάρια, σαν προβλήματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν. Υπάρχουν πολλά ακόμα τα οποία δεν γνωρίζουμε για τις ψυχικές ασθένειες και πολλά μπορούν να γίνουν ακόμα προκειμένου να καλυτερεύσουμε την θεραπεία τους. Κλείνοντας ας αρχίσουμε με την παραδοχή πως ξέρουμε αρκετά για να κάνουμε κάτι και να αποδεχτούμε το γεγονός ότι το να κάνουμε περισσότερα πράγματα για την αντιμετώπισή τους και να γνωρίσουμε περισσότερα πρέπει να γίνει θεμελιακή δέσμευση.

-Μετάφραση άρθρου: Παναγιώτης Καραγιάννης, Φοιτητής Ψυχολογίας, Μέλος εθελοντής της ΕΔΟ.

-Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Επιστημονικός υπεύθυνος της ΕΔΟ.

Πηγή: Καραγιάννης & Μάλλιαρης, 2015, maniokatathlipsi.gr . Ελεύθερη η αναδημοσίευση, ως έχει, με αναφορά στην πηγή.

Πηγές

Μετάφραση του T.M Luhrmann (2015, january). Redifining Mental Illness. Retrieved from : https://mobile.nytimes.com/2015/01/18/opinion/sunday/t-m-luhrmann-redefining-mental-illness.html?_r=2

Division of Clinical Psychology BPS. Understanding Psychosis and Schizophrenia. Retrieved from: https://www.bps.org.uk/system/files/Public%20files/rep03_understanding_psychosis.pdf

NIMH Research Diagnostic Criteria (RDC): https://www.nimh.nih.gov/research-priorities/rdoc/nimh-research-domain-criteria-rdoc.shtml

Insel Thomas (2013, April 29). Director’s Blog : Transforming Diagnosis. Retrieved from : https://www.nimh.nih.gov/about/director/2013/transforming-diagnosis.shtml