651 total views

Οι ψυχικές ασθένειες εκτός από τον ασθενή επηρεάζουν άμεσα και το στενό οικογενειακό του περιβάλλον. Ωστόσο, οι μέχρι τώρα έρευνες, ιδιαίτερα για την επίδραση της κατάθλιψης και της διπολικής διαταραχής στην οικογένεια των ασθενών, έχουν επικεντρωθεί κυρίως στους γονείς και τους συντρόφους, αγνοώντας τον ρόλο των παιδιών.

Πράγματι, η κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή έχουν ως συνέπεια ποικίλα προβλήματα, όπως για παράδειγμα, απώλεια δουλειάς, οικονομικά προβλήματα και μείωση κοινωνικής λειτουργικότητας, τα οποία επηρεάζουν άμεσα τα ανήλικα παιδιά των ασθενών, καθώς εξαρτώνται και υλικά και συναισθηματικά από αυτούς. Συνεπώς, χωρίς αμφιβολία τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με υψηλά επίπεδα στρες και βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο για ανάπτυξη ποικίλλων διαταραχών, ιδιαίτερα αν είναι τα μοναδικά πρόσωπα φροντίδας.

Επιπλέον, έχει δοθεί ελάχιστη προσοχή στις θετικές πλευρές και εμπειρίες των φροντιστών παιδιών. Οι ελάχιστες έρευνες επισημαίνουν ότι ανάμεσα στις θετικές εμπειρίες που λαμβάνουν τα παιδιά που έχουν ρόλο φροντιστή με την επαφή τους με τον ασθενή είναι:

  • η εκτίμηση από τον ασθενή και τους άλλους
  • η ικανοποίηση από την παροχή φροντίδας
  • και η αυξημένη συνοχή και οι στενότερες σχέσεις μεταξύ ασθενή και οικογένειας.

Μία πρόσφατη έρευνα των Bauer, Spiessl & Helmbrecht (2015), ήταν η πρώτη που επιχείρησε να περιγράψει το τρόπο που τα παιδιά βιώνουν την κατάθλιψη ή τη διπολική διαταραχή των γονιών τους. Επικεντρώθηκε τόσο στις θετικές εμπειρίες όσο και στις αρνητικές. Επίσης, διερεύνησε τις στρατηγικές αντιμετώπισης και τους πιθανούς αρνητικούς παράγοντες που προβλέπουν την ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης σε αυτά τα παιδιά.

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι όλα τα παιδιά ανέφεραν δυσκολίες οι οποίες σχετίζονταν με τα ακόλουθα:

  • Το συναισθηματικό βάρος ( αναφέρθηκε από το 100% των παιδιών)
  • τη χειροτέρευση της οικογενειακής ζωής (90%)
  • τα συμπτώματα της διαταραχής (76.7%),
  • την μη ικανοποίηση από τη θεραπεία του γονέα (73.3%)
  • τις μειωμένες δραστηριότητες με τον γονέα (63.3%)
  • τη μειωμένη επίδοση στο σχολείο (46,7%)
  • και τέλος τα δικά τους προβλήματα υγείας (43.3%).

Τα παιδιά των ασθενών με διπολική διαταραχή ανέφεραν περισσότερες δυσκολίες λόγω μειωμένης επίδοσης στο σχολείο και λόγω της μη ικανοποίησης τους με τη θεραπεία των γονέων, σε σύγκριση με τα παιδιά καταθλιπτικών γονέων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ενήλικα παιδιά ανέφεραν περισσότερες δυσκολίες όταν η διαταραχή του γονέα ξεκίνησε πριν από τα 11 χρόνια τους ή μετά τα 20 και πιο συγκεκριμένα όταν η διάγνωση ήταν διπολική διαταραχή και όχι κατάθλιψη και όταν ο γονέας είχε νοσηλευτεί.

Παρόλα αυτά, στην έρευνα βρέθηκαν και κάποιες θετικές πλευρές της εμπειρίας των παιδιών με τη διαταραχή του γονέα.

Αυτές σχετίζονταν κυρίως με την αίσθηση ότι τα παιδιά νιώθουν ότι βρίσκονται πολύ κοντά στον υγιή γονέα αλλά και στον ‘’άρρωστο’’, καθώς και στα άλλα μέλη της οικογένειας (αδέρφια). Επίσης, ακόμη ένα θετικό είναι ότι όλη η οικογένεια έρχεται αρκετά κοντά λόγω της διαταραχής.

Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι τα παιδιά διπολικών γονέων ανέφεραν ότι η σημαντικότερη εμπειρία ήταν ότι ήρθαν πιο κοντά με τον υγιή γονέα σε αντίθεση με τα παιδιά καταθλιπτικών γονέων. Επιπλέον, η πλειοψηφία των παιδιών της έρευνας ανέφεραν πως όταν αναπολούν τη παιδική τους ηλικία αξιολογούν την εμπειρία ως θετική και όχι ως επιζήμια.

Στην έρευνα, ανέκυψαν επίσης κάποια χαρακτηριστικά τα οποία φανερώνουν ποια παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τη διαταραχή των γονιών τους και χρειάζονται άμεση βοήθεια.

Αυτά είναι τα ακόλουθα:

• το παιδί είναι σε ηλικία 18-20 ετών
• το παιδί είναι 10 ετών ή μικρότερο όταν ξεκίνησε η διαταραχή του γονέα
• το παιδί μένει μαζί με τον ασθενή γονέα
• το παιδί είναι ο νόμιμος κηδεμόνας του ασθενούς γονέα
• το παιδί αναφέρει πολλές πλευρές βάρους
• ο γονέας έχει διάγνωση διπολικής διαταραχής
• ο γονέας έχει σοβαρή διαταραχή
• ο γονέας είναι μόνος χωρίς σχέση
• ο γονέας βρίσκεται υπό νόμιμη κηδεμονία
• ο γονέας έχει επιχειρήσει να αυτοκτονήσει

Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξουν κάποιες θετικές συνέπειες, τα παιδιά των ασθενών με κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες οι οποίες δεν σταματάνε δυστυχώς στη παιδική ηλικία. Γι’ αυτό το λόγο προτείνεται η παροχή επαγγελματικής υποστήριξης σ’αυτά τα παιδιά, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικά προβλήματα.

 

-Συγγραφή άρθρου: Χριστίνα Γιάγκου, Ψυχολόγος, Μέλος συνεργάτης της ΕΔΟ.
-Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Επιστημονικός υπεύθυνος της ΕΔΟ.

Πηγή: Γιάγκου & Μάλλιαρης, 2015, maniokatathlipsi.gr . Ελεύθερη η αναδημοσίευση, ως έχει, με αναφορά στην πηγή.

Bauer, R., Helmbrecht, M., Spiessl, H. (2015). Burden, reward, and coping of adult offspring of patients with depression and bipolar disorder. International journal of Bipolar Disorders.