634 total views

Κατάθλιψη & Υπολειμματικά Συμπτώματα

Εάν μπορούσαμε να φανταστούμε την πορεία της θεραπείας ενός ασθενή με κατάθλιψη, σχεδόν ποτέ αυτό δεν είναι ένα συνεχόμενο βίωμα. Η επιστήμη έχει δείξει πως η κατάθλιψη πολλές φορές έρχεται σε κύματα – υποχωρεί και επανεμφανίζεται. Αυτά τα στάδια δεν είναι πάντα διακριτά και ακόμη και μετά από αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία, υπάρχει η περίπτωση να παραμείνουν κάποια ήπια καταθλιπτικά συμπτώματα, που συνεχίζουν να υπάρχουν (αυτά τα ονομάζουμε ως υπολειμματικά συμπτώματα), τα οποία δεν επιτρέπουν στην ολοκληρωτική υποχώρηση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου και αυξάνουν τις πιθανότητες υποτροπής. Τα εν λόγω υπολειμματικά συμπτώματα εμφανίζονται στο 1/3 των περιπτώσεων κατάθλιψης.

Το πρόβλημα με την κλασική Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στο να θεραπεύει καταθλιπτικά επεισόδια αλλά και να δίνει δεξιότητες που μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες υποτροπής μετά την ολοκλήρωση της αντικαταθλιπτικής αγωγής. Ωστόσο, η κλασική ΓΣΘ δεν είναι πανάκεια, καθώς έρευνες δείχνουν πως το 1/3 των ασθενών συνεχίζουν να έχουν μεγάλο κίνδυνο υποτροπής τον πρώτο χρόνο μετά το επεισόδιο και η ίδια η προφυλακτική θεραπεία μπορεί να εξασθενήσει μετά από 3-4 χρόνια. Επί προσθέτως, σε πιο υπολειμματικά συμπτώματα, η προαναφερθείσα θεραπεία δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική στην καταπολέμησή τους.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία Μηρυκασμού

Για αυτό το λόγο, η παραδοσιακή Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, πρόσφατα προσαρμόστηκε  στην στόχευση των υπολειμματικών καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Αυτή η νέα θεραπεία δημιουργήθηκε από τον Βρετανό καθηγητή κλινικής ψυχολογίας Edward Watkins και ονομάστηκε Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία Μηρυκασμού (Rumination-Focused Cognitive Behavioural Therapy), πάνω στην οποία βασίζεται και το παρόν άρθρο.

Όπως εξηγεί και ο καθηγητής Watkins, ο καταθλιπτικός μηρυκασμός ορίζεται ως “οι συμπεριφορές και σκέψεις που συγκεντρώνουν την προσοχή του ασθενούς στα καταθλιπτικά του συμπτώματα και τις επιπτώσεις αυτών”.

Ο σκοπός της θεραπείας είναι να εντοπίσει αυτόν τον καταθλιπτικό μηρυκασμό και να τον αντικαταστήσει με μια πιο βοηθητική προσέγγιση, όταν αυτός χαρακτηρίζεται από έναν δυσπροσαρμοστικό, μη βοηθητικό τύπο, με αφηρημένες σκέψεις, σε αντίθεση με απτές και συγκεκριμένες σκέψεις για την εμπειρία του ασθενούς, οι οποίες μπορεί να είναι και πολύ βοηθητικές.

Οι στόχοι της θεραπείας

Έτσι, η εν λόγω θεραπεία στοχεύει να βοηθήσει τον θεραπευόμενο ως προς: 

(α) την αναγνώριση της μηρυκαστικής καταθλιπτικής σκέψης, 

(β) την ανάπτυξη γνωσιακών δεξιοτήτων μετατροπής του αρνητικού μηρυκασμού σε πιο θετικά αναλυτικές σκέψεις,

(γ) την περαιτέρω βελτίωση της διάθεσης με την στοχοθέτηση μικρών σημαντικών δραστηριοτήτων, οι οποίες όμως είναι και εύκολα υλοποιήσιμες ανάλογα με το βαθμό κατάθλιψης του θεραπευόμενου, σύμφωνα με τις αρχές της Συμπεριφορικής Κινητοποίησης (Βehavioral Activation Therapy).

Η μελέτη αποτελεσματικότητας & τα αποτελέσματα της

Στην πρώτη μελέτη των Watkins & Malliaris (2007) συμμετείχαν 14 ασθενείς (5 άντρες, 9 γυναίκες) με μονοπολική κατάθλιψη και με παρουσία υπολειμματικών καταθλιπτικών συμπτωμάτων, με αυστηρά κριτήρια εισαγωγής, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εκτενείς διαγνωστικές μετρήσεις και ολοκλήρωσαν από 10 έως 12 συνεδρίες της θεραπείας μηρυκασμού, διάρκειας 60 λεπτών η κάθε μία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν συγκεκριμένα:

  • Μείωση των αποτελεσμάτων στην κλίμακα Κατάθλιψης του Hamilton (Hamilton Rating Scale for Depression)  ίση ή μεγαλύτερη του 50%.
  • Το 50% των συμμετεχόντων πληρούσε τα κριτήρια πλήρους υποχώρησης των υπολειμματικών καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
  • Το 71% των συμμετεχόντων πληρούσε τα κριτήρια ανταπόκρισης στην θεραπεία.
  • Μείωση κατά 9 βαθμούς από την αρχική εκτίμηση της κλίμακας Hamilton και κατά 20 βαθμούς στη κλίμακα κατάθλιψης του Beck (Beck Depression Inventory II).
  • Μείωση επιπέδων καταθλιπτικού μηρυκασμού.
  • Μείωση συννοσηρότητας άλλων διαταραχών κατά 71% (ακόμα και διαταραχών προσωπικότητας).

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλή ανταπόκριση στη θεραπεία αλλά και σημαντική υποχώρηση των υπολειμματικών καταθλιπτικών συμπτωμάτων, υποδεικνύοντας πως η αντιμετώπιση του καταθλιπτικού μηρυκασμού προκαλεί γενική βελτίωση όχι μόνο στα υπολειμματικά συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά και άλλων διαταραχών που πολλές φορές χαρακτηρίζονται από υποκλινικά συμπτώματα.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία Μηρυκασμού, σαν θεραπεία βελτίωσης και πρόληψης της κατάθλιψης, έρχεται να καλύψει και το ρόλο της κλασικής γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας αλλά και της φαρμακευτικής αγωγής.

Εσείς μπορείτε να αναγνωρίσετε στον εαυτό σας στοιχεία καταθλιπτικού μηρυκασμού;

Mπορείτε να χρησιμοποιήσετε και μία ειδική κλίμακα καταθλιπτικού μηρυκασμού που θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τον πιθανό μηρυκασμό σας καλύτερα.

—
Συγγραφέας: Νικόλ Αγαθοκλέους, Φοιτήτρια Ψυχολογίας του University of Surrey. Εκπαιδευόμενη στο πρόγραμμα κλινικής πρακτικής του BipolarLab.com

Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Γ. Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας, Institute of Psychiatry, King’s College London – https://www.DrMalliaris.gr

 Πηγή: Αγαθοκλέους & Μάλλιαρης (2021) Ο καταθλιπτικός μηρυκασμός στην κατάθλιψη και ο σημαντικός ρόλος της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας Μηρυκασμού. ManioKatathlipsi.gr

Ελεύθερη η αναδημοσίευση, ως έχει, με αναφορά στην πηγή.

Watkins, S. (2007). Rumination-focused cognitive behaviour therapy for residual depression: A case series. Behaviour Research and Therapy, 45(9), 2144–2154. https://doi.org/10.1016/j.brat.2006.09.018