87 total views

Οι διακυμάνσεις της διάθεσης κατά την περίοδο μετά τον τοκετό είναι πολύ συχνές, ωστόσο αν επιμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα, περισσότερο από δύο εβδομάδες, πρόκειται για μια πιο σοβαρή κατάσταση. Οι περισσότεροι είμαστε εξοικειωμένοι με τον όρο επιλόχεια κατάθλιψη, συμπτώματα της οποίας αποτελούν αισθήματα θλίψης, ενοχής, ντροπής,θυμού ή ευερεθιστότητας, σωματικά συμπτώματα όπως αλλαγές στην όρεξη ή τον ύπνο, αίσθημα βάρους ή κούρασης, απώλεια ευχαρίστησης ή χαράς – έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως ήταν ευχάριστες και αίσθημα αποσύνδεσης από τους άλλους, συμπεριλαμβανομένου του μωρού. Όλα αυτά γίνονται πιο περίπλοκα όταν κάποιος έχει διαγνωστεί με Διπολική διαταραχή, καθώς η περίοδος μετά τον τοκετό αποτελεί περίοδο αυξημένου κινδύνου για υποτροπή και εκτός από καταθλιπτικά συμπτώματα, παρατηρούνται συμπτώματα μανίας και πιο σπάνια ψύχωσης.

Η σχέση μεταξύ των επεισοδίων μανίας κατά την επιλόχεια περίοδο και αυτών που συμβαίνουν εκτός της περιγεννητικής περιόδου φαίνεται αμφιλεγόμενη στη βιβλιογραφία. Για αυτό, μια πρόσφατη έρευνα των Gordon-Smith K. και συνεργάτες (2020) προσπάθησε να διασαφηνίσει την σχέση αυτή. Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 50 γυναίκες με διπολική διαταραχή τύπου Ι κατά DSM-IV. Για κάθε συμμετέχουσα συλλέχθηκαν δεδομένα σχετικά με τα συμπτώματα των επιλόχειων επεισοδίων μανίας με έναρξη εντός 6 εβδομάδων από τον τοκετό, τα οποία συγκρίθηκαν με τα μανιακά επεισόδια εκτός περιγεννητικής περιόδου. Πιο αναλυτικά, έγινε σύγκριση των μανιακών, ψυχωτικών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων που βίωσαν οι συμμετέχουσες κατά τη διάρκεια των μανιακών επεισοδίων μετά τον τοκετό και εκτός περιγεννητικής περιόδου. 

Η ανάλυση έλαβε χώρα εντός των συμμετεχόντων ασθενών, έτσι ώστε να εξαλειφθεί η πιθανή επιρροή της ετερογένειας των συμπτωμάτων μεταξύ των δύο ομάδων. Αυτό σημαίνει ότι εξετάστηκε το προφίλ των συμπτωμάτων κάθε επεισοδίου των ίδιων γυναικών. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε πως συγκεκριμένα μανιακά συμπτώματα εμφανίζονται λιγότερο συχνά κατά την επιλόχεια περίοδο. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν την πιεσμένη ομιλία και την αυξημένη κοινωνικότητα, ενώ το υπερβολικό αίσθημα ενοχής, που αποτελεί καταθλιπτικό σύμπτωμα,και η αμηχανία ήταν πιο συχνά σε αυτήν την περίοδο.

 Συνολικά υπήρχαν σημαντικά λιγότερα μανιακά συμπτώματα και σημαντικά περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα στα επιλόχεια επεισόδια από ό,τι στα μη επιλόχεια επεισόδια. Όσον αφορά την παρουσία ψυχωσικών συμπτωμάτων, δεν υπήρξε κάποια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων επεισοδίων. Παρόλα αυτά, υπήρξε μια ένδειξη ότι στα επιλόχεια επεισόδια οι συμμετέχουσες είχαν μια συχνότερη τάση για οπτικές ψευδαισθήσεις.

Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης δηλώνουν πως είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα για γυναίκες με διπολική διαταραχή να βιώσουν πιο σύνθετα χαρακτηριστικά της μανίας στα επιλόχεια μανιακά επεισόδια, παρά σε επεισόδια σε άλλες περιόδους της ζωής τους. Ίσως το κυριότερο εύρημα να είναι το σημαντικά πιο συχνό καταθλιπτικό σύμπτωμα της υπερβολικής αυτοκριτικής στη μανία μετά τον τοκετό, το οποίο σχετίζεται με ακραία αισθήματα ενοχής και αναξιότητας.

Οι διαφορές ίσως να οφείλονται και σε μερικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της επιλόχειας περιόδου. Συγκεκριμένα, η μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης αυξημένης κοινωνικότητας στα επιλόχεια μανιακά επεισόδια θα μπορούσε να αποτελεί απόρροια της παραμονής των γυναικών στο νοσοκομείο μετά τον τοκετό ή της επικέντρωσης της οικογένειας στο νέο μωρό. Ένας άλλος παράγοντας είναι οι αλλαγές στα θεραπευτικά σχήματα κατά την διάρκεια της  περιγεννητικής περιόδου.

Επίσης, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας έρχονται σε συμφωνία με την προϋπάρχουσα βιβλιογραφία και υποστηρίζουν ότι το περιγεννητικό πλαίσιο μπορεί να ασκήσει μια παθολογική επίδραση στον τρόπο έκφρασης των μανιακών συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει, διότι ο τοκετός μεταβάλλει τον τρόπο παρουσίασης των μανιακών επεισοδίων μέσω διαφόρων νευροβιολογικών παραγόντων, όπως οι ορμονικές και οι ανοσολογικές μεταβολές. Επομένως, η ευαισθησία στις ορμονικές αλλαγές κατά τον τοκετό στις γυναίκες με διπολική διαταραχή ίσως επηρεάζουν την παρουσίαση των μανιακών επεισοδίων κατά τη λοχεία, συγκριτικά με μανιακά επεισόδια σε άλλες περιόδους της ζωής τους.

Το ίδιο συμβαίνει και με την εγκυμοσύνη και την άμεση περίοδο μετά τον τοκετό, αφού αποτελούν περιόδους αυξημένης ανοσολογικής ανταπόκρισης. Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει είναι η διαταραχή του ύπνου μετά τον τοκετό. Αυτό, όμως, είναι δύσκολο να ερευνηθεί, καθώς η απώλεια ύπνου αποτελεί σύμπτωμα των μανιακών επεισοδίων.

Τέλος, απαιτείται περαιτέρω μελέτη ώστε να έρθει στην επιφάνεια η συσχέτιση των διαφορών στα προφίλ των συμπτωμάτων των επιλόχειων και των μη επιλόχειων μανιακών επεισοδίων, με τις διαφορές της ανταπόκρισης των γυναικών με διπολική διαταραχή στην θεραπεία.

Πηγές:
Gordon-Smith, K., Perry, A., Di Florio, A., Forty, L., Fraser, C., Dias, M.C., Warne, N., MacDonald, T., Craddock, N., Jones, L., & Jones, I. (2020). Symptom Profile of Postpartum and Non-postpartum Manic Episodes in Bipolar I Disorder: A Within-subjects Study. Psychiatry Research, 284, 1-5. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112748
Sofia Chernoff, PsyD, Sarah Fleming, BA. COPING WITH POSTPARTUM DEPRESSION. Beck Institute.

Συγγραφέας: Ναταλία Νικολάου, Ψυχολόγος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκπαιδευόμενη στο πρόγραμμα κλινικής πρακτικής του BipolarLab.edu.gr

Επιστημονική επιμέλεια:
Δρ. Ιωάννης Γ. Μάλλιαρης, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας, Institute of Psychiatry, King’s College London – Επιστημονικός Υπεύθυνος του BipolarLab.com και της ΕΔΟ.
Πιστοποιημένος Ψυχοθεραπευτής & Εκπαιδευτής στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία από το Beck Institute της Αμερικής.
(Beck Institute CBT Certified Clinician (BICBT-CC))